หนังสือเกี่ยวกับแม่ ผู้ไม่ได้เป็นเทพธิดา
เป็นแค่คนธรรมดาที่อ่อนล้าเป็น #เล่าเรื่องจริงให้เด็กฟัง
เนื่องจากพรุ่งนี้วันแม่ ทำให้เรานึกถึงหนังสือเด็กเกี่ยวกับ แม่ เล่มนึงค่ะ
แต่แม่คนนี้ ไม่ได้เป็นแม่พระ หรือเทพธิดาองค์ไหน
เป็นแค่คนธรรมดาๆ ที่เจ็บเป็น เศร้าโศกสิ้นหวังเป็น และเวลาที่เธออ่อนแรงถึงขีดสุด
ปีศาจร้ายก็จะเข้าสิงเธอ!
Mettes Mors Monster (แม่ฉันมีปีศาจ) เป็นหนังสือดีๆ อีกเล่มที่เราเจอที่ห้องสมุดเดนมาร์กค่ะ
เรื่องราวเล่าจากสายตาของเด็กหญิงชื่อ เมตเต ซึ่งเคยเป็นเด็กธรรมดาๆ ที่มีความสุข พ่อแม่รักกัน มีเพื่อนเล่นมากมาย แต่เดี๋ยวนี้เธอไม่มีความสุขเลย เพราะแม่ของเธอถูกปีศาจร้ายเข้าสิง!
เมตเตเล่าว่า ปกติแม่จะนอนเลื้อยอยู่บนโซฟาเงียบๆ เหมือนคนหมดแรง ไม่ทำอะไรทั้งวัน และดูหงอยๆ
พอหงอยมากๆ แม่ก็จะลงไปที่ห้องใต้ดิน แล้วกลับออกมาเป็นคนละคน
เวลาหมดแรง แม่มักจะลงมาหาปีศาจที่ห้องใต้ดิน
พอปีศาจในห้องใต้ดินสิงร่าง แม่ของเมตเตจะลุกขึ้นมาทำนู่นทำนี่ที่ปกติไม่เคยทำ และฉีกยิ้มแปลกๆ
เมื่อปีศาจสิงแม่บ่อยๆ เมตเตก็สังเกตว่าพ่อของเธอออกไป "ทำงาน" นอกบ้านมากขึ้นเพื่อหาเงินมาดูแลแม่ และไม่ค่อยอยู่บ้านเหมือนแต่ก่อน
พ่อผู้น่าสงสารทำงานหนักและทะเลาะกับแม่ตัวปลอม
พ่อพยายามขับไล่ "ปีศาจ" ออกไปจากบ้าน แต่ก็ลงเอยด้วยการทะเลาะเสียงดังกับแม่ "ตัวปลอม" บ่อยๆ พ่อเป็นนักไล่ปีศาจที่แย่มาก
ปีศาจทำให้เพื่อนๆ ไม่มาเล่นที่บ้านเมตเตอีกแล้ว เพราะไม่มีใครรู้ว่า แม่ของเมตเตจะถูกมันสิงเมื่อไหร่ เมตเตเองก็ไม่มีกะจิตกะใจจะเรียนหนังสือ เพราะต้องคอยระวังว่าแม่จะถูกสิงเมื่อไหร่ บางทีเธอไม่มีกล่องข้าวมาที่รร. เพราะวันนั้นแม่ถูกปีศาจสิง แต่เธอก็ไม่กล้าบอกใคร
เมตเตเคยรวบรวมความกล้า จะลงไปที่ห้องใต้ดินเพื่อดูปีศาจให้เห็นกับตา และไล่มันไปซะ แต่ห้องใต้ดินกลับไร้เงาปีศาจร้าย จะมีก็แต่ ขวดแก้วเปล่าๆ มากมาย วางระเกะระกะอยู่ที่พื้น
ถึงตอนนี้เพื่อนๆ คงอาจจะพอเดาได้แล้วไหมคะ ว่าแม่ของเมตเตโดนอะไรเข้าสิง?
ความจริงมีเพียงหนึ่งเดียว...
ใช่ค่ะ มันคือเหล้า
[มีเด็กอีกมากมาย ที่พ่อแม่ไม่ได้เป็นอย่างในนิทาน...]
🍷 เรื่องของเมตเต สอดคล้องกับสถิติที่สำนักงานสถิติสาธารณสุขแห่งเดนมาร์ก (Statens Institut for Folkesundhed) ประมาณการณ์ในปี 2021 ว่า น่าจะมีเด็กประมาณ 8.95% (หรือนับเป็น 109,250 คน) ที่มีผู้ปกครองอย่างน้อยหนึ่งคนมีอาการบางอย่างเกี่ยวข้องกับการติดเหล้า และเด็กประมาณ 1.5% (หรือ 18,310 คน) มีผู้ปกครองอย่างน้อยหนึ่งคนมีอาการติดเหล้ารุนแรง โดยเด็กที่อยู่ในสภาพเช่นนี้มีโอกาสเป็นเหยื่อความรุนแรงของผู้ปกครองที่ติดเหล้าสูงบ่อยกว่าถึง 3.9 เท่า และมีแนวโน้มประสบกับครอบครัวแตกแยกสูงกว่าเด็กอื่นถึง 2.6 เท่า
🍷 ย้อนกลับมามองที่ไทย เรายังไม่พบข้อมูลว่า มีเด็กกี่คนอยู่ในบ้านที่มีพผู้ปกครองติดเหล้านะ แต่สำนักงานสถิติแห่งชาติ เคยประมาณการณ์ไว้เมื่อปี 2017 ว่า ในบรรดาคนไทยอายุ 15 ปีขึ้นไป (รวม 55.9 ล้านคน) มี 6.98 ล้านคนที่ดื่มแอลกอฮอลอย่างสม่ำเสมอ งานวิจัยเกี่ยวกับพฤติกรรมการดื่มเหล้าในปี 2022 พบว่า เด็กม.1 จากกลุ่มตัวอย่างพันกว่าคน มีถึง 22.2% ที่ประสบกับความรุนแรงที่เกี่ยวข้องกับการดื่มแอลกอลฮอลในช่วง 1 ปีที่ผ่านมา และ 22.0% มีปัญหาในการควบคุมปริมาณการดื่มแอลกอฮอล โดยส่วนมากแล้วได้เหล้ามาจากผู้ปกครองที่บ้าน ขณะที่การศึกษาของมูลนิธิหญิงชายก้าวไกล พบว่า ช่วงอายุของผู้ถูกกระทำความรุนแรงทางเพศ โดยมีแอลกอฮอลเป็นปัจจัยกระตุ้น ถึงร้อยละ 60.6 เป็นกลุ่มเด็กและเยาวชนอายุ 5-20 ปี
กลับมาที่เรื่องของเมตเต...
สุดท้ายแล้ววันหนึ่ง พ่อของเมตเตก็พาแม่ออกไปจากบ้าน
เพราะในเมื่อไล่ปีศาจออกจากบ้านไม่ได้ เขาก็ต้องพาแม่ไปไล่ปีศาจที่อื่น
สถานที่ที่ว่านั้นก็คือ สถานบำบัดผู้มีภาวะติดเหล้า นั่นเอง
โชคดีที่เรื่องนี้มีตอนจบที่แฮปปี้เอนดิง แม่ของเมตเตบอกลาปีศาจได้ในที่สุด แม้จะต้องใช้เวลานาน แต่เมตเตก็ได้แม่ที่ร่าเริงคนเดิมกลับมา
[การเป็นพ่อแม่ไม่ได้ทำให้ใครเพอร์เฟกต์ ปัญหาครอบครัวมีอยู่จริงและควรพูดถึง]
สาเหตุที่เราประทับใจหนังสือเล่มนี้มากเป็นพิเศษ คือ มันเล่าเรื่องละเอียดอ่อนขนาดนี้ได้จริงใจ และไม่โทษใครเลยนะ หนังสือแสดงให้เห็นว่าพ่อพยายามช่วยแม่ แต่แม่ก็น่าจะมีภาวะซึมเศร้า ซึ่งนำไปสู่การติดเหล้า และสิ่งเหล่านี้ส่งผลกระทบอย่างมากต่อเด็กๆ โดยเฉพาะ ความรู้สึกผิดของเด็ก เมื่อครอบครัวมีปัญหา
มีตอนนึง เมตเตคิดว่าเธอคงไปทำอะไรไม่ดีเข้า ปีศาจจึงได้มาหาแม่และทำร้ายครอบครัวของเธอ เธอพยายามทำตัวดี ล้างมือสามครั้งก่อนทานอาหาร สวมเสื้อผ้าตามลำดับขั้นตอนเดิมทุกครั้ง และระวังไม่เดินเหยียบเส้น
เมตเตสงสัยว่า เธออาจจะเป็นตัวซวยที่ทำให้ปีศาจสิงร่างแม่
และพยายามทำทุกวิถีทางให้ปีศาจหายไป
แล้ววันหนึ่ง พ่อก็พาแม่ไปที่ไหนสักแห่ง
น่าสงสารแม่จริงๆ แต่ว่า นี่คงเป็นทางสุดท้ายแล้ว ที่จะไล่ปีศาจออกไป
หลายครั้ง เด็กๆ ก็ไม่เข้าใจหรอกว่าเกิดปัญหาอะไรขึ้นในบ้าน ทำไมพ่อแม่เปลี่ยนไป พ่อแม่ไม่ได้สมบูรณ์แบบ แต่เป็นคนธรรมดาที่ชีวิตมีขึ้นมีลงเหมือนกับคนอื่นๆ การที่หนังสือเด็กพูดถึงปัญหาในครอบครัวแบบต่างๆ แทนที่จะนำเสนอภาพ "ครอบครัวสุขสันต์" ตลอดเวลา น่าจะช่วยเปิดประเด็นให้เด็กๆ ที่กำลังเผชิญสภาพเดียวกันกับในเรื่อง ได้มีโอกาสพูดคุยถึงความรู้สึกนึกคิดของตัวเองออกมา ไม่โดดเดี่ยว น้อยใจ หรือกังวลที่ครอบครัวของตัวเอง ไม่ได้เพอร์เฟกต์เหมือนในนิทาน
ลองคิดย้อนกลับไปในวัยเด็กดู เพื่อนๆ เคยประสบกับปัญหาหนักใจอะไรในครอบครัว ที่ไม่เคยเล่าให้ผู้ใหญ่ฟังบ้างไหม แล้วมีครั้งไหน ที่หนังสือที่อ่านช่วยเยียวยาจิตใจหรือหาทางออกให้ได้บ้างคะ
ในฐานะเด็กมีปัญหาคนหนึ่ง เราเองก็เป็นหนี้หนังสือหลายเล่มเลยทีเดียว 555
หวังว่า หนังสือเด็กในบ้านเรา จะช่วยทำหน้าที่นั้นได้มากขึ้นนะะะ
*บทความนี้ตีพิมพ์ในเฟสบุ๊กเพจ Children's Books Out There ที่นี่
อ้างอิง
สถิติเยาวชนในเดนมาร์กที่มีผู้ปกครองติดเหล้า https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjXh8Sx0NOAAxUsxTgGHUJZBJwQFnoECA4QAw&url=https%3A%2F%2Fwww.sdu.dk%2Fda%2Fsif%2Fnyheder%2Fhver_tiende_har_foraeldre_med_alkoholmisbrug&usg=AOvVaw0t5XKpCJUaMv9CgdMLqOa-&opi=89978449
สถิติเกี่ยวกับจำนวนผู้ติดสุราในไทยและผลกระทบต่อครอบครัว
Prasartpornsirichoke, J., Kalayasiri, R., Vichitkunakorn, P. et al. Association of supply sources of alcohol and alcohol-related harms in adolescent drinkers: the baseline characteristics of a high school cohort across Thailand. BMC Public Health 22, 2277 (2022). https://doi.org/10.1186/s12889-022-14767-5
Comments